عناوین محتوای این صفحه
بدون شک تمام کسانی که به گونه ای با مباحث مالی و حسابداری سرکار دارند و یا به آن علاقه‌مند هستند، واژه ترازنامه و ترازنامه چیست به گوششان آشنا است. ترازنامه که طبق آخرین تغیرات استاندارهای حسابداری شماره یک تجدید نظرشده‌ی سال ۱۳۹۷ از واژه ترازنامه به صورت وضعیت مالی تغیر پیدا کرد، یکی از صورتهای مالی مهم در گزارشات حسابداری است.
در این مقاله از کالج حسابداری قرار است با تعریف و اشکال مختلف ترازنامه طبق آخرین تغیرات استاندارهای حسابداری، بررسی اجزا و حساب‌های ترازنامه، تراز بودن ترازنامه و معادله حسابداری، یک مثال از معادله حسابداری، تهیه کننده ترازنامه، علت اهمیت ترازنامه، محدودیت ترازنامه و اینکه ترازنامه نشان سلامت مالی کسب و کار است، آشنا شوید پس همراه ما باشید.
تعریف ترازنامه
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی گزارشی از تمامی دارایی‌ها و بدهی ها و سرمایه یک واحد تجاری در یک تاریخ معین می‌باشد. این تاریخ معین معمولا پایان ماه و یا پایان سال است. ترازنامه مانند تصویر و عکسی است که در تاریخ معینی از یک واحد تجاری گرفته شود به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی هم می‌گویند. حال که با مفهوم ترازنامه آشنا شدید برای تبدیل شدن به یک حسابدار ماهر به صفحه آموزش حسابداری مراجعه کنید.
شکل ترازنامه چگونه است؟
شکل کلی ترازنامه به طور معمول به دو حالت شکل حساب و شکل گزارشی است که در زیر هرکدام را توضیح می‌دهیم.
شکل حساب: این شکل مانند حرف T انگلیسی است، در قسمت بالای T عنوان ذکر می‌شود و در قسمت ستون راست دارایی ها و در قسمت ستون چپ بدهی ها و حقوق صاحبان سهام قرار می‌گیرد.
شکل گزارشی: در شکل گزارشی نحوه نوشتن ترازنامه بدین صورت است که ستون دوم (ستون سمت چپ) که نشان دهنده بدهی ها و سرمایه (حقوق صاحبان سهام) است در ادامه و زیر ستون دارایی های واحد اقتصادی قرار می‌گیرد.
اگر به دنبال یادگیری تخصصی آموزش حسابداری مالی هستید حتما به صفحه آموزش حسابداری مالی مراجعه کنید.
طبق استاندارد حسابداری شماره یک تجدیدنظر شده تصویب شده سال ۹۷ صورتهای مالی قبلی ترازنامه که به تی شکل ارائه می‌شد، زین پس با نام صورت وضعیت مالی باید به شکل گزارشی تهیه و ارائه شوند.
در صورتهای مالی قبلی اقلامی که از قدرت نقدشوندگی بالاتری برخوردار هستند در ابتدا گزارش می‌شدند اما در صورتهای مالی جدید اقلامی که از قدرت نقد شوندگی کمتری برخوردارند در ردیف های بالاتر قرار می‌گیرند.
یعنی در صورتهای مالی جدید ابتدا دارایی های غیر جاری و سپس دارایی های جاری و در قسمت حقوق مالکانه و بدهی ها، ابتدا حقوق مالکانه و سپس بدهی های غیر جاری و در آخر بدهی های جاری گزارش می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حساباری مقاله: اصول اولیه حسابداری چیست را مطالعه کنید.
محتوا ترازنامه
هر ترازنامه‌ای باید شامل اطلاعات زیر باشد.
عنوان
اول: نام کامل واحد اقتصادی
دوم: نام گزارش یا صورتحساب مالی
سوم: تاریخ گزارش که این مورد باید به تاریخ پایان دوره خاصی اشاره کند نه به یک دوره‌ی زمانی
به صورت زیر
به تاریخ ۱۳۹۸/۰۶/۳۱
یا در تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۳۱
برای یادگیری بیشتر مقاله: حسابداری بهای تمام شده چیست را بخوانید.
اجزای ترازنامه
اجزای ترازنامه شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام است که در زیر توضیحات کاملی را ارائه می‌کنیم.
۱. دارایی ها
دارایی منافع اقتصادی آتی که ناشی از رویدادی در گذشته است و تحت کنترل واحد تجاری است. دارایی‌ها به دو دسته دارایی جاری و دارایی ثابت تقسیم بندی میشوند.
دارایی های جاری یا کوتاه مدت
دارایی های جاری را می‌توان به راحتی ظرف یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل کرد. دارایی های جاری بیشتر در ترازنامه به حساب های زیر تقسیم می‌شود:
- پول نقد و معادل های نقدی: این دسته نقدشونده ترین دارایی های شما هستند. آنها شامل ارز، سکه، گواهی سپرده، چک و پول ذخیره شده در حساب های چک و پس انداز کسب و کار شما هستند
- اوراق بهادار: سرمایه‌گذاری‌هایی که در اوراق بدهی و سهام می‌توانند به آسانی از طریق بازار نقدینگی(مانند بورس اوراق بهادار) می‌توانید ظرف یک سال فروخته شوند.
- حساب های دریافتنی: پولی که مشتریان شما بابت خدمات شما به شما بدهکار هستند که در کوتاه مدت پرداخت می‌شود و نیز مطالبات غیرتجاری مانند مبالغی که کارکنان به شرکت بدهکارند.
- موجودی کالا: برای مشاغلی که کالا می فروشند، موجودی کالا شامل محصولات نهایی و مواد اولیه می شود.
- هزینه‌های پیش‌پرداخت: چیزهای ارزشمندی که قبلاً برایشان پرداخت صورت گرفته است اما خدمات مرتبط با آن هنوز مصرف نشده است مانند اجاره دفتر یا بیمه کسب‌وکارتان و یا تبلیغات
برای مطالعه بیشتر مقاله: انواع هزینه ها در حسابداری را مطالعه کنید.
دارایی های ثابت یا بلند مدت
دارایی های بلندمدت ظرف یک سال به پول نقد تبدیل نمی‌شوند. آنها را می توان بیشتر به موارد زیر تقسیم کرد:
- دارایی های ثابت: شامل اموال، زمین، ساختمان ها، ماشین آلات و تجهیزاتی مانند کامپیوتر
- اوراق بهادار بلندمدت: سرمایه‌گذاری‌هایی که نمی‌توان آنها را ظرف یک سال فروخت.
- دارایی های نامشهود: دارایی هایی هستند که اشیاء فیزیکی نیستند. آنها شامل حق چاپ، قراردادهای حق رای، و حق اختراع هستند.
۲. بدهی ها
بدهی تعهد عرفی یا قانونی جهت انتقال منافع اقتصادی در دوره‌های آتی است. بدهی ها نیز معمولاً به بدهی های جاری و بدهی های بلندمدت تفکیک می شوند، که در آن بدهی های جاری شامل هر چیزی است که انتظار می‌رود ظرف یک سال از تاریخ ترازنامه تسویه شود. این معمولاً به این معنی است که تمام بدهی ها به جز بدهی های بلندمدت به عنوان بدهی های جاری طبقه بندی میشوند.
رایج‌ترین حساب‌های بدهی در زیر ذکر شده‌اند:
- حساب های پرداختنی: این حساب شامل کلیه کالاها و خدماتی است که توسط تامین کنندگان آن برای شرکت صورتحساب می‌شود.
- بدهی های تعهدی: این حساب شامل کلیه کالاها و خدمات تحویل یا ارائه شده به شرکت است که تامین کنندگان هنوز فاکتوری برای شرکت ارسال نکرده اند.
- پیش پرداخت های مشتریان: این حساب شامل هرگونه پرداختی به شرکت برای کالاها یا خدماتی است که شرکت هنوز انجام نداده است و با انجام تعهدات شرکت، هر مقدار در این اقلام به تدریج به درآمد منتقل می‌شود.
- مالیات های قابل پرداخت: این حساب کلیه مالیات هایی است که شرکت موظف به پرداخت آن به دولت مربوطه است که هنوز پرداخت نشده است. نمونه‌هایی از مالیات‌هایی که ممکن است در این ردیف لحاظ شوند، مالیات بر دارایی، مالیات فروش، مالیات استفاده، مالیات بر درآمد کارکنان و مالیات بر درآمدی است که باید توسط شرکت پرداخت شود.
- بدهی کوتاه مدت: این حساب شامل تمام بدهی های شرکت است که باید ظرف یک سال آینده پرداخت شود.
- بدهی طولانی مدت: این حساب شامل تمام بدهی های شرکت است که باید در بیش از یک سال پرداخت شود.
برای یادگیری حسابداری خدماتی به مقاله: انواع هزینه ها در حسابداری خدماتی را مطالعه کنید.
۳. حقوق صاحبان سهام
حقوق صاحبان سهام به موارد زیر اشاره دارد:
شامل مبالغی است که سهامداران در ازای سهام در کسب و کار به شرکت پرداخت می‌کنند و همچنین هرگونه سود باقی مانده در تجارت را شامل می‌شود.
به عبارت دیگر، حقوق صاحبان سهام دارایی خالص شماست. در ترازنامه با استفاده از این فرمول محاسبه می‌شود:
حقوق صاحبان سهام = کل دارایی ها – کل بدهی ها
تراز بودن ترازنامه
طبیعی است که ترازنامه شما همیشه باید متعادل باشد. ترازنامه به دو بخش تقسیم می‌شود. یک طرف نشان دهنده دارایی های کسب و کار شما است و طرف دیگر بدهی ها و حقوق صاحبان سهام آن را نشان می‌دهد.
ارزش کل دارایی های شما باید برابر با ارزش ترکیبی بدهی ها و حقوق صاحبان سهام باشد. هنگامی که این مورد است، گفته می‌شود که سند شما در تعادل است. این ایده با فرمول پایه ترازنامه نشان داده می‌شود:
دارایی ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام
یک مثال از معادله حسابداری
به عنوان نمونه ای از نحوه کار معادله حسابداری، صاحب فروشگاه می‌خواهد قفسه های جدیدی را با هزینه ۱۰۰۰۰۰۰ تومان خریداری کند. برای انجام این کار، او قفسه ها را به صورت اعتباری به قیمت ۱۰۰۰۰۰۰ تومان از یک فروشگاه لوازم اداری خریداری می‌کند. این منجر به افزایش ۱۰۰۰۰۰۰ تومانی دارایی های صاحب فروشگاه (ملزومات،قفسه ها) و همچنین ایجاد حساب ۱۰۰۰۰۰۰ تومانی در بدهی ها (حساب های پرداختنی) می‌شود.
این نشان دهنده یک معامله متعادل است که دارایی ها ۱۰۰۰۰۰۰ تومان و بدهی ها نیز ۱۰۰۰۰۰۰ تومان افزایش یافته است. بعداً، مالک فروشگاه باید صورتحساب فروشگاه لوازم اداری را بپردازد، که این کار را با کاهش دارایی‌ها به میزان ۱۰۰۰۰۰۰ تومان (حساب موجودی نقدی کاهش می‌یابد) و پرداخت صورتحساب (کاهش بدهی‌ها به میزان ۱۰۰۰۰۰۰ دلار) انجام می‌دهد. معامله بار دیگر متعادل می‌شود، زیرا دارایی ها و بدهی ها به یک میزان کاهش می‌یابند.
چه کسی ترازنامه را تهیه می کند؟
ترازنامه از دفتر کل یک سازمان تهیه می‌شود و به طور خودکار توسط نرم‌افزار حسابداری آن تولید می شود، در ابتدا حسابدار دفتر کل شرکت بررسی و تنظیم می‌کند. در یک شرکت کوچکتر، این وظیفه توسط حسابدار انجام می شود و ترازنامه تکمیل شده توسط یک حسابدار خارجی بررسی می شود.
اگر شرکتی سهامی عام باشد، محتویات ترازنامه آن برای سه‌ماهه اول، دوم و سوم سال مالی آن توسط حسابرسان خارجی بررسی می شود. حسابرس باید قبل از انتشار ترازنامه پایان سال، حسابرسی کامل ترازنامه را در پایان سال انجام دهند. اگر می خواهید حسابرسی را به صورت تخصصی یاد بگیرید به صفحه آموزش حسابرسی مراجعه کنید.
اهمیت ترازنامه
ترازنامه عموماً جز صورت های مالی مهم (پس از صورت سود و زیان) در نظر گرفته می شود، زیرا وضعیت مالی واحد گزارشگر را در تاریخ ترازنامه بیان می‌کند.
هنگامی که به همراه سایر صورت های مالی مشاهده شود، تصویر واضحی از وضعیت مالی یک کسب و کار ایجاد می‌کند. به طور خاص ترازنامه می‌تواند برای بررسی چهار نوع معیار که در زیر به آنها اشاره می‌شود استفاده شود. هنگام مقایسه این معیارها با نتایج سایر مشاغل برای اهداف معیار، مهم است که تجزیه و تحلیل را به سایر مشاغل در همان صنعت محدود کنید، زیرا ساختارهای مالی کسب و کارها به طور قابل توجهی در صنایع مختلف متفاوت است:
۴ معیار بررسی ترازنامه
معیارهای کارایی، معیارهای اهرمی، معیارهای نقدینگی، نرخ های بازده از معیار بررسب ترازنامه هستند که در زیر توضیحات کاملی در مورد هرکدام بیان می‌کنیم.
معیارهای کارایی
اطلاعات دارایی در ترازنامه را می‌توان با اقلام خط فروش در صورت سود و زیان ترکیب کرد تا بازدهی را که یک کسب و کار از دارایی های خود برای تولید فروش استفاده می‌کند، تخمین بزند. برای مثال، نسبت گردش دارایی، کارایی استفاده از دارایی را با تقسیم میانگین کل دارایی ها بر فروش خالص نشان می‌دهد. به طور مشابه، خالص سرمایه در گردش را می‌توان با فروش مقایسه کرد تا کارایی استفاده از سرمایه در گردش را تخمین بزند.
معیارهای اهرمی
برای هر وام دهنده یا اعتبار دهنده ای ضروری است که اهرم وام گیرنده را درک کند تا توانایی آن در بازپرداخت بدهی را برآورد کند. این معمولاً با مقایسه کل بدهی و حقوق صاحبان سهام در ترازنامه برای استخراج نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام انجام می‌شود.
معیارهای نقدینگی
یک تجارت باید بتواند تعهدات خود را در زمان مقرر پرداخت کند. این کار با محاسبه نسبت جاری انجام می‌شود که دارایی های جاری را با بدهی های جاری مقایسه می‌کند. در حالت ایده‌آل، دارایی‌های جاری باید به طور قابل ملاحظه‌ای بالاتر از بدهی‌های جاری باشد، که نشان می‌دهد که دارایی‌ها می‌توانند برای پرداخت بدهی‌ها نقد شوند. یک تغییر نسبت سریع است که دارایی موجودی را از محاسبه نسبت جاری خارج می‌کند، به این دلیل که تبدیل موجودی به وجه نقد در کوتاه مدت دشوار است.
نرخ های بازده
بازده تولید شده توسط یک تجارت را می‌توان با تقسیم رقم سود خالص در صورت سود و زیان بر رقم حقوق صاحبان سهام در ترازنامه محاسبه کرد. یک تغییر در این مفهوم، تقسیم سود خالص بر کل دارایی‌ها در ترازنامه است. هر یک از این رویکردها توسط سرمایه گذاران برای تعیین نرخ بازده تولید شده استفاده می‌شود.
آیا ترازنامه محدودیت دارد؟
جواب کلی بله محدودیت دارد. اگرچه ترازنامه می‌تواند برای سرمایه گذاران، تحلیلگران و حسابداران بسیار مهم باشد، اما دارای چند اشکال است. ترازنامه تنها معیارهای مالی شرکت را در یک مقطع زمانی به شما نشان می‌دهد. بنابراین ترازنامه ها لزوما برای پیش بینی عملکرد آینده شرکت خوب نیستند.
علاوه بر این، ترازنامه ها ذاتا ثابت هستند. برای بهترین تحلیل مالی، حسابداران ممکن است بخواهند از داده های ترازنامه و سایر اشکال نیز استفاده کنند. اینها می‌تواند شامل صورت جریان نقدی یا صورت درآمد پویا باشد. اینها می‌توانند سلامت مالی شرکت را به طور کامل نشان دهند.
ترازنامه را باید به صورت مقایسه ای استفاده نمود یعنی ترازنامه یک دوره را با دوره‌های قبل همان شرکت مقایسه کرد و یا ترازنامه را با ترازنامه کسب و کارهای مشابه همان صنعت مقایسه نمود.
سخن پایانی
صورت وضعیت مالی یا همان ترازنامه یک صورت مالی مهم است که تصویری فوری از سلامت مالی کسب و کار شما در یک مقطع زمانی ارائه می‌دهد. ترازنامه خود را در ارتباط با سایر صورت های مالی خود مشاهده کنید. به این ترتیب، می‌توانید روابط بین حساب های مختلف را بهتر درک کنید. صورت وضعیت مالی را باید با تجزیه و تحلیل کامل و دقیق شناخت.
مشاهده اطلاعات در ترازنامه فقط شروع کار است. شما همچنین باید بدانید که چگونه ترازنامه را تجزیه و تحلیل کنید تا از آن به حداکثر اثر خود استفاده کنید.
و در نهایت بهترین تکنیک برای تجزیه و تحلیل ترازنامه از طریق تجزیه و تحلیل نسبت های مالی است. اگر هنوز در مورد ترازنامه چیست سوال دارید در قسمت کامنت ها بپرسید.