بیمه بیکاری چیست؟

نویسنده: حمیده احمد آبادی | مدیر مالی

بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت‌های تامین اجتماعی است و سازمان تامین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نمایید. حمایت‌های ناشی از بیمه‌ی بیکاری از نوین‌ترین حمایت‌های اجتماعی از قشر کارگری است که امروزه، در ۶۵ کشور جهان، که اغلب پیشرفته و توسعه یافته اند، اعمال می‌گردد.

اگر چه بیمه‌ی بیکاری یکی از پیشرفته‌ترین حمایت‌های اجتماعی به شمار می آید، اما باید پوشش و کاهلی جمعیت فعال جامعه شود. لذا باید در دامنه‌ی پوشش بیمه‌ی بیکاری و اجرای دقیق قانون، دقت نظر مضاعفی صورت پذیرد تا به تولید و بهره‌وری جامعه خللی وارد نشود. ما در این مقاله از سایت کالج حسابداری قصد داریم در مورد اینکه بیمه بیکاری چیست؟ شرایط دریافت بیمه بیکاری و دادنامه بیمه بیکاری صحبت کنیم پس همراه ما باشید.

شرایط دریافت بیمه بیکاری چگونه است؟

کلیه مشمولین قانون تامین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند مشمول مقررات این قانون هستند. طبق تبصره ماده یک قانون بیکاری و بند یک دستورالعمل اجرایی قانون بیمه بیکاری گروه‌های زیر از شمول دریافت بیمه بیکاری مستثنا هستند.

برای مطالعه بیشتر مقاله: آموزش حسابرسی را نیز بخوانید.

گروه های غیر مشمول

•  بازنشستگان از کار افتادگان کلی
• صاحبان حرف و مشاغل آزاد
• بیمه شدگان اختیاری
• اتباع خارجی

نکته: در شرایطی که اتباع خارجی دارای مجوز فعالیت بوده و برای افراد مذکور حق بیمه واریز گردیده باشد، از این موضوع مستثنا بوده و مشمول مزایای بیمه بیکاری می‌باشند.

ماده ۲ بیکار از نظر قانون

۱-بدون میل و اراده بیکار باشد.
۲- آماده به کار باشد.

ماده ۶ قانون بیکاری: بیمه شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهند داشت.

شرایط دریافت بیمه بیکاری

۱- داشتن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه
۲- مراجعه ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری به واحد کار و امور اجتماعی
۳- شرکت در دوره‌های کارآموزی واحدهای کار و امور اجتماعی
۴- کارگران قبل از اتمام مدت قرارداد با کارفرما تسویه کنند.
۵- کارگران کارهای پروژ‌ه‌ای یا کار با ماهیت غیر دائم باشند.
۶- کارمندان دولت (مشمولین قانون استخدامی کشوری و لشکری)
طبق تبصره ۲ ماده ۲ قانون بیکاری، ماده ۶ قانون مذکور بند الف ماده ۶ آیین نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری، بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه بیکار می‌شوند، در خصوص این افراد نیازی به پرداخت حداقل شش ماه حق بیمه لازم الاجرا نمی‌باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ترازنامه یا صورت وضعیت مالی چیست را مطالعه کنید.

نکته:

هر بیمه‌شده مجرد حداکثر تا ۳۶ ماه و هم متاهل تا ۵۰ ما می‌تواند با توجه به سابقه بیمه خود از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند و درصورتی که بیمه‌شده چند بار شاغل و بیکار شده باشد، مجموعه ماه‌های دریافت مقرری بیکاری ملاک برقراری مقرری بیمه بیکاری خواهد بود.

قانون بیمه بیکاری جدید

تبصره ماده ۴: بیکاران مشمول این قانون کلیه حقوق و مزایا و خسارات مربوط به (موضوع قانون کار) را دریافت خواهند کرد.
ماده ۵: حق بیمه بیکاری به میزان ۳ درصد بیمه شده است که کلاً کارفرمایان تامین و پرداخت خواهد کرد.
تبصره ۲ ماده ۶: مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جز سوابق پرداخت حق بیمه، بیمه شده از نظر بازنشستگی ازکارافتادگی و فوت، محسوب خواهد شد.
تبصره ی بند الف ماده ۷: جمع مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری برای مجردها حداکثر ۳۶ ماه و برای متاهلان یا متکلفان و حداکثر ۵۰ ماه بر اساس سابقه‌ی کلی پرداخت حق بیمه است.

تبصره ی بند الف ماده ۷: افراد مسن مشمول این قانون که دارای ۵۵ سال سن و یا بیشترند، مادامی که مشغول به کار نشده‌اند می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی، تخت پوشش بیمه ی بیکاری باقی بمانند.

بند ب ماده۷: میزان مقرری روزانه بیمه ‌شده بیکار معادل ۵۵ درصد متوسط مزد یا حقوق و کارمزد روزانه بیمه شده است.
بند ب ماده ۷: به مقرری افراد متاهل یا متکفل – تا حداکثر چهار نفر از افراد تحت تکفل – به ازای هر یک از آنها به میزان ۱۰ درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد.
تبصره ۴ ماده ۷: درصد بیکاری زوجین فقط یکی از آن‌ها (زن و شوهر) حق استفاده از افزایش مقرری به ازای هر یک از فرزندان خواهد بود.
بند ج ماده ۷: مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است.
تبصره ۶ ماده ۷: مقرری بیمه بیکاری، مانند سایر مقرری‌های تامین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود (ماده ۱۱۲ قانون تامین اجتماعی)
با توجه به اینکه هنگام پرداخت بیمه بیکاری، طبق جدول مندرج در ماده ۷ قانون بیمه بیکاری، در مدت زمان استفاده از مقرری این بیمه علاوه بر مدت پرداخت، حق بیمه تابع تاهل، تکفل و تجرد بیمه شده نیز بررسی می‌شود، لذا در هر صورت هرگونه تغییر در تعداد افراد تحت تکفل یا مدت تغییر خواهد کرد.
اصل مشمول این قانون که داره ۵۵ سال سن و یا بیشتر مادامی که مشغول به کار نشدند می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بماند.

برای یادگیری بیشتر آموزش حسابداری مالی را نیز مطالعه کنید!

دادنامه بیمه بیکاری چیست؟

برای حصول دادنامه بیمه بیکاری، کارگری که با استنکاف کارفرما از دادن نامه اخراج یا تعدیل مواجه شده است بایست مسیر زیر را گام به گام بپیمایید:

گام نخست: کارگر بایست با مراجعه به یکی از دفاتر پیشخوان دولت که خدمات مرتبط با ثبت نام در سامانه جامع روابط کار اداره کار ارائه می‌کند، مراجعه نماید تا ثبت نام اولیه انجام شود.

چون تمامیه شکایتی که در صلاحیت اداره کار و شعبات تشخیص و حل اختلاف کارگر و کارفرما قرار دارد دیگر به صورت سامانه جامع روابط کار انجام می شود. پس شرط اول ثبت نام در این سامانه است.

گام دوم: در این گام کارگر متقاضی بیمه بیکاری بایست دادخواست الزام به تأدیه بیمه بیکاری یا الزام به تأدیه نامه اخراج یا تعدیل نیرو را از طریق سامانه جامع روابط کار ثبت کند اما پیش از ثبت این دادخواست، بایست مستندات خود از جمله پرینت حساب مبنی بر واریز حقوق، قرارداد کار، یا استشهادیه محلی را تهیه کند تا به عنوان دلایل و مستندات دعوا در بخش مربوطه بارگذاری شود.

بعد از تهیه مدارک و مستندات، بر مبنای خواسته، کارگر متقاضی بیمه بیکاری بایست دادخواست خود را در قالب فایل وورد تنظیم کند که پیشنهاد می‌شود در این خصوص از وکلاء یا مشاورین حقوقی بهره‌مند شوید.

پس از تنظیم دادخواست و اسکن کردن تمامی مستندات دادخواست، به سایت سامانه جامع روابط کار به نشانی اینترنتی https://www.prkar.mcls.gov.ir مراجعه و با نام کاربری (که همان شماره ملی شماست) و رمز عبور (که موقع ثبت نام در دفتر پیشخوان دولت به شماره موبایلی معرفی شده، پیامک شده است) وارد سامانه شوید.

گام سوم : سپس از طریق پنجره خدمات بخش ثبت دادخواست بدوی اداره کل نسبت به ثبت دادخواست از قبل تنظیم شده و سایر اطلاعات مربوطه از جمله اطلاعات هویتی طرف دعوا، نشانی اقامتگاه و خواسته خود اقدام کنید. در نهایت از بخش مستندات و مدارک، مدارکی که اسکن کرده اید را بارگذاری نموده و در نهایت بر روی گزینه ثبت دادخواست بدوی کلیک نمایید.

گام چهارم: پس از ثبت دادخواست بدوی، و وصول آن توسط اداره کار و بررسی آن توسط یکی از شعبات هیئت تشخیص، وقت رسیدگی تعیین می‌شود.
اگر برای شعبه تشخیص اداره کار اخراج یا تعدیل نیرو کارگر (شاکی) احراز شود، به موجب دادنامه بدوی، رأی بر بیمه بیکاری کارگر صادر می کند که بعضاً دادنامه بیمه بیکاری نیز می‌نامند.

اما این نکته را بایست در نظر داشت که با صدور رأی بدوی هیئت تشخیص، کار تمام شده نمی‌باشد بلکه اگر دادنامه بیمه بیکاری به نفع کارگر صادر شده باشد، کارفرما می‌تواند به آن اعتراض و یا اگر دعوای کارگر به موجب دادنامه هیئت تشخیص رد شود، کارگر می‌تواند به آن دادنامه اعتراض کند.

پس از اعتراض که ۱۵ روز از ابلاغ دادنامه بدوی بیمه بیکاری است، پرونده در هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما مورد رسیدگی از بابت نقض قوانین و مقررات و یا عدم توجه به مستندات طرفین دعوا مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و هیئت حل اختلاف رأی قطعی و لازم الاجرا صادر می‌کند.

در این صورت اگر رأی بر دادنامه بیمه بیکاری کارگر صادر شده باشد، با این دادنامه کارگر می‌تواند نسبت به انجام امور اداری خود به منظور برقراری مستمری بیمه بیکاری اقدام کند ولی آرای هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما به موجب ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در مهلت سه ماه از ابلاغ رأی قابل فرجام خواهی در دیوان عدالت اداری است.

اما این فرجام خواهی حالت تعلیقی ندارد که به صرف طرح دعوای فرجام خواهی، اجرای رأی معلق شود بلکه شاکی بایست در دادخواست تقدیمی به دیوان عدالت اداری بر صدور دستور موقت مبنی بر تعلیق اجرای دادنامه قطعی هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما تأکید کند تا ابتدا شعبه ارجاعی در دیوان عدالت اداری به درخواست دستور موقت رسیدگی کند که اگر درخواست دستور موقت را موجه تشخیص داد، به اصل دعوا خارج از نوبت رسیدگی می‌کند.

پس در نظر داشته باشید که صرف طرح فرجام خواهی نسبت به آرای هئیت حل اختلاف کارگر و کارفرما دلیلی بر متوقف شدن رأی قطعی و لازم الاجرای آن هیئت تلقی نمی‌شود. به موجب دادنامه بیمه بیکاری که کارگر، یا از هیئت تشخیص اداره کار دریافت می‌کند (در صورتی که کارفرما نسبت به دادنامه هیئت مزبور اعتراض یا تجدیدنظرخواهی نکرده باشد) یا دادنامه قطعی هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما و در نهایت از دیوان عدالت اداری در مقام فرجام خواهی مبنی بر تنفیذ یا رد دادنامه هیئت حل اختلاف صادر می‌شود، در حکم نامه اخراج و تعدیل نیروی ایشان می‌باشد.

بیمه بیکاری چقدر است؟

متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیکار به منظور محاسبه مقرری بیمه بیکاری عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین (۹۰) روز قبل از شروع بیمه بیکاری تقسیم بر روزهای کار و در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند آخرین مزد عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین (۹۰) روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر (۹۰) درصورتی که بیمه‌شده کارمزد، ظرف سه ماه مذکور مدتی از غرامت دستمزد آن‌ها استفاده نموده باشد متوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله‌ی دستمزد ایام بیکاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.

بازنشستگی در حین بیمه بیکاری به چه صورتی است؟

در زمان برقراری بیمه بیکاری حایز شرایط ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی در جهت برخورداری از مزایایی بازنشستگی شوید. می‌توانید با مراجعه به شعبه و تقاضای بازنشستگی اقدام به پیگیری بابت بازنشستگی نمایید و درصورتی که شرایط بازنشستگی برایتان متصور شود شعبه نسبت به قطع بیمه بیکاری اقدام و نسبت به صدور حکم بازنشستگی موارد را به انجام خواهد رساند.

پیگیری بیمه بیکاری

در صورتی که افراد درخواست بیمه بیکاری را در سامانه بیمه بیکاری ثبت کرده باشند، می‌بایست منتظر نتیجه بررسی درخواست بیمه بیکاری باشند. پس از ثبت درخواست بیمه بیکاری در سامانه بیمه بیکاری، درخواست فرد متقاضی به سیستم مربوط به کارشناس وزارت کار ارجاع داده می‌شود و بررسی های لازم برای ارائه بیمه بیکاری به فرد متقاضی انجام خواهد شد.

پس از اینکه تمامی مراحل مربوط به بررسی درخواست فرد متقاضی بیمه بیکاری انجام شد، به افراد متقاضی یک پیامک ارسال می‌شود که به آن اطلاع می دهد که درخواست آن‌ها در سامانه بیمه بیکاری به درستی انجام شده است و یا بعضی از مدارک دچار نقص می‌باشد. در صورتی که مدارک مربوط به درخواست بیمه بیکاری در سایت بیمه بیکاری به درستی ثبت نشده باشد و این مدارک ناقص باشد، افراد می‌بایست بر اساس نظر کارشناس مربوطه مجدد به سایت درخواست بیمه بیکاری مراجعه کنند و مراحل مربوط به ویرایش درخواست بیمه بیکاری را انجام دهند.

در صورتی که در سامانه بیمه بیکاری ثبت نام کرده اید؛ اما هنوز نتیجه درخواست خود را در این سامانه دریافت نکرده اید، می‌توانید مجدد به سایت بیمه بیکاری وارد شوید و درخواست‌های ارسال شده خود را بررسی کنید. در صورتی که پیغامی مربوط به نیاز به ویرایش درخواست شما از سوی کارشناس ارسال شده باشد، در سایت پیگیری بیمه بیکاری نمایش داده خواهد شد. برای پیگیری بیمه بیکاری می توانید طبق مراحل زیر پیش بروید.

عواقب گرفتن بیمه بیکاری

در پاسخ باید گفت که در این خصوص چندان جای نگرانی نیست. این‌گونه نیست که استفاده از این مستمری تاثیر بسیار منفی در آینده داشته باشد. مدت زمان دریافت مستمری جزو سابقه افراد محسوب می‌شود. میزان مستمری بازنشستگی براساس پرداختی دو سال آخر کار محاسبه خواهد شد.

مراحل تشکیل پرونده بیمه بیکاری

برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری، درصورتی‌که متقاضی بیمه بیکاری با در دست داشتن مدارک لازم برای دریافت مقرری و داشتن شرایط بیمه بیکاری،‌ حداکثر ظرف مدت زمان ٣٠ روز از تاریخ بیکاری به واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند، پرونده او به جریان خواهد افتاد.

اما درصورتی‌که متقاضی دریافت بیمه بیکاری نتواند در این بازه زمانی به اداره کار مراجعه کند و موضوع را اطلاع دهد، مراجعه وی پس از ٣٠ روز با ارائه عذر موجه و تایید هیات حل اختلاف اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا ٣ ماه امکان‌پذیر خواهد بود.

مدارک عمومی لازم برای بیمه بیکاری

• اصل و کپی یکسال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده
• عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
• اصل و کپی مدرک تحصیلی
• اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی گواهی کار از شرکت
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه
• معرفی‌نامه کارفرما

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری

میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار معادل ۵۵ درصد متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه ی بیمه شده می‌باشد. به مقرری افراد متاهل یا متکفل، تا حداکثر ۴ نفر از افراد تحت تکفل، به ازای هر یک از آن‌ها به میزان ۱۰ درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال، مجموع دریافتی مقرری بگیر نباید از حداقل دستمزد، کمتر از ۸۰ درصد متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.

مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

اولین نکته ای که لازم است قبل از توضیح مبلغ بیمه بیکاری بیان کنیم آن است که شخصی که با توجه به شرایطی که در بالا بیان کردیم بیکار شده ، باید حداکثر ظرف ۳۰ روز از تاریخ اخراج به اداره کار و امور اجتماعی اطلاع داده شود

میزان بیمه بیکاری بر حسب قانون بیمه بیکاری تامین اجتماعی به کسانی که جزو مشمولین این بیمه محسوب می‌شوند تعلق می‌گیرد، حداقل ۵۵% متوسط حقوق روزانه شخص بیمه شده است. به مقرری کسانی که متاهل هستند یا کسانی را تحت تکفل خود دارند ، به ازای هر نفر ده درصد حداقل دستمزد اضافه می‌شود.

برای اعلام بیکاری تا چه مدت فرصت داریم؟

طبق قانون بیمه بیکاری تنها ۳۰ روز مهلت دارید.

چه مشاغلی مشمول دریافت بیمه بیکاری ناشی از کرونا هستند؟

افراد شاغل در تالارها، هتل ها، غذاخوری‌ها، قنادی‌ها، مراکز تفریحی، ورزشی وآموزشی مشمول دریافت این بیمه می‌شوند.

در چه شرایطی بیمه بیکاری قطع می‌شود؟

• اشتغال به کار شدن مجدد بیمه شده.
• اجتناب بیمه شده بیکار، به شرکت در دوره‌های سوادآموزی و کارآموزی، بدون عذر موجه.
• اجتناب بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود یا شغل پیشنهادی.
• بیمه شده بیکار، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی شود.
• بیمه شده با دریافت مبلغ در ایام بیکاری به کار اولیه خود برگردد.
• پایان یافتن مدت زمان استحقاقی بیمه شده برای دریافت مبلغ ماهیانه بیکاری.
• فوت شدن بیمه شده.

جمع‌بندی

در این مقاله یاد گرفتید بیمه بیکاری یکی از خدماتی است که هر فرد طی زمان مشخصی می‌تواند از آن استفاده کند همچنین بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت‌های تامین اجتماعی است و این سازمان مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نمایید.

امیدوارم در این مقاله توانسته باشیم، شما را با تمام نکات و قوانین بیمه بیکاری آشنا کرده باشیم در صورتی که سؤالی در ذهن شما ایجاد شد می‌توانید از طریق کامنت بپرسید.