انواع حسابداری و مفروضات آن

حرفه حسابداری در بازار کار، تنوع زیادی دارد که هر یک اصطلاحات، سیستم و قوانین مربوط به خود را دارد. با وجودی که همه آن‌ها زیر چتر حسابداری قرار می‌گیرند اما هدف و کاربرد متفاوتی دارند.

انواع حسابداری

حسابداری به‌عنوان یک رشته عمومی، به سه دسته تخصصی تقسیم می‌شود. انواع حسابداری عبارت‌اند از حسابداری مالی، حسابداری صنعتی و حسابداری مدیریت که در ادامه هریک از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

حسابداری مالی

حسابداری مالی به فرایندی گفته می‌شود که به تهیه صورت ‌های مالی موقت و یا سالیانه اختصاص دارد. در حسابداری مالی خلاصه نتایج تمامی معاملات مالی یک بازه زمانی مشخص در ترازنامه، صورت‌های درآمد و صورت‌های جریان نقدی آورده می‌شود.

صورت‌های مالی سالیانه اغلب شرکت‌‌ها توسط مؤسسات حسابرسی در خارج از شرکت مورد بازبینی قرار می‌گیرند. به‌طور مثال شرکت ‌هایی که سهامی عام هستند ملزم به استفاده از مؤسسات حسابرسی مجاز مشخص‌شده در قانون هستند. با این‌ حال اغلب شرکت‌ های خصوصی که الزام قانونی ‌به حسابرسی ندارند نیز این کار را انجام می‌‌دهند.

حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی حوزه‌ای از حسابداری است که با هزینه یابی محصول سرو کار دارد. هزینه یابی محصول، اطلاعات مورد نیاز را برای تهیه صورت‌های مالی در مورد قیمت تمام شده موجودی ها و قیمت تمام شده کالای فروش رفته را در زمینه حسابداری مدیریت و حسابداری مالی  گرد آوری و ارائه می‌کند.

به‌طور خلاصه حسابداری صنعتی تمام هزینه‌های تولید یک محصول را برآورد و محاسبه می‌کند. اطلاعات ارائه ‌شده در حسابداری صنعتی توسط مدیران، تحلیل گران و حسابداران بررسی شده و درنهایت در قیمت‌گذاری محصول و تصمیمات مشابه تأثیرگذار می‌شود.

اهمیت حسابداری صنعتی به این دلیل است که با گرد آوری اطلاعات هزینه و قیمت تمام شده و ارائه آن به مدیران شرکت و تصمیم گیرندگان باعث ایجاد کنترل بیشتر روی هزینه‌ها و افزایش سوددهی شرکت، شناسایی نقاط ضعف سیستم‌های تولیدی و خدماتی، افزایش بهره وری و بازده شرکت و در نهایت کمک به اتخاذ تصمیم صحیح توسط مدیریت شرکت می گردد.

این نوع حسابداری از نظر ارائه اطلاعات بین حسابداری مالی و حسابداری مدیریت قرار می‌گیرد زیرا از طرفی با ارائه قیمت تمام شده به حسابداری مالی، سود و زیان ناشی از تولید و فروش کالا یا خدمات را مشخص می‌کند و از طرف دیگر با ارائه همین اطلاعات به مدیران شرکت، آنان را در تصمیم گیری و ارزیابی وضعیت شرکت جهت انجام امور یاری می‌نماید.

حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت نوعی از حسابداری است که گزارش‌های مالی صادرشده توسط آن، به مدیران کسب ‌و کار کمک می‌کند تا در تصمیمات آینده سازمان مطبوع خود استراتژی‌های بهتری را در پیش گیرند.

حسابداری مدیریت نیز تقریباً از همان داده‌هایی استفاده می‌کند که در حسابداری مالی استفاده می‌شود، با این تفاوت که این داده‌ها را به شکلی دیگر سازمان‌دهی و استفاده می‌کند. حسابداری مدیریت همچنین به‌عنوان ابزاری برای بودجه‌بندی، پیش‌بینی مالی و تحلیل شرایط بازار استفاده می‌شود.

به‌طورکلی هر اطلاعات مالی‌ که به مدیریت کسب‌ و کار کمک کند، زیرمجموعه حسابداری مدیریت قرار می‌گیرد. بر خلاف حسابداری مالی که گزارش سالانه را به طور عمده برای سهامداران تهیه می کند، حسابداری مدیریت گزارش های ماهانه یا هفتگی را برای مخاطبان داخلی سازمان مانند مدیران گروه و مدیر اجرایی تهیه می نماید.

این گزارش ها به طور معمول مقدار پول نقد موجود، درآمد حاصل از فروش، میزان سفارشات در دست، وضعیت حساب‌های قابل پرداخت و حساب های دریافتی، بدهی های برجسته، مواد اولیه و موجودی را نشان می‌دهد و همچنین ممکن است نمودارهای روند، تجزیه واریانس و سایر آمارها را نشان دهد.

مفروضات حسابداری

پیش از شروع هرگونه عملیات حسابداری، نیازمند پیش‌فرض‌های اولیه ‌ای هستیم که بر مبنای آن‌ها حسابداری انجام پذیرد. این پیش‌فرض ‌ها که آن‌ها را «مفروضات حسابداری» نام‌گذاری کرده‌اند،

تعیین‌کننده نوع ثبت‌اسناد و صورت‌های مالی و دیگر ثبت و ضبط‌های حسابداری در یک سازمان هستند. مفروضات حسابداری، خود پایه‌گذار و تعیین‌کننده اصول حسابداری هستند. در زیر مفروضات حسابداری را معرفی کرده و یک‌به‌یک به‌صورت مختصر تعریف کرده‌ایم.

فرض تفکیک شخصیت

فرض تفکیک شخصیت یکی از اساسی‌ترین مفروضات حسابداری است. زیرا این فرض به هر واحد اقتصادی (اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی یا فاقد آن باشد) به عنوان یک واحد مستقل از مالک یا مالکان آن و نیز جدا از موسسات دیگر نگاه می‌کند.

با این فرض هر مؤسسه یک شخصیت حقوقی مستقل فرض شده که می‌تواند دارایی تحصیل نموده، بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید.بر مبنای این فرض، مطالبات و دیون شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث، جزء منابع تعهدات واحد تجاری محسوب نمی‌گردد.

اگر چه در شرکت‌های تضامنی و مؤسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا مؤسسه، مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن است اما از نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد و بستانکاران این گونه مؤسسات می‌توانند طلب خود را از دارایی های مؤسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند.

فرض تداوم فعالیت

فرض تداوم فعالیت به این معنی است که عملیات مؤسسه در آیندۀ قابل پیش بینی تداوم خواهد یافت و قصد انحلال یا توقف فعالیت آن وجود ندارد. این فرض بدان معنی نیست که مؤسسه دارای عمر نامحدود است، بلکه حاکی از آن است که مؤسسه برای کی دوره زمانی کافی برای اجرای عملیات، انجام قراردادها و ایفای تعهدات خود، دوام و بقا خواهد داشت.

براساس این فرض است که مبالغ پرداختی در یک دوره مالی کلاً به حساب هزینه منظور نمی شود، بلکه بخشی از این پرداخت ها تحت عناوین مختلف دارایی به سال های بعد منتقل می گردد. بعلاوه، طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و بلند مدت (غیرجاری) بر این فرض مبتنی است.

بر مبنای این فرض یک شرکت حقوقی برای یک مدت مشخص و قابل پیش‌بینی فعالیت خواهد داشت. این فرض که در ادامه فرض تفکیک شخصیت به وجود می‌آید، بدهی‌ها و درآمدهای شرکت را به بلندمدت و کوتاه‌مدت تقسیم می‌کند.

فرض دوره مالی

نتایج واقعی عملیات مؤسسه را فقط می توان در پایان اجرای عملیات آن و پس از وصول مطالبات، فروش دارایی ها و اجرای تعهدات و پرداخت بدهی ها، به طور دقیق و قطعی تعیین کرد. اما استفاده کنندگان از اطلاعات مالی نمی توانند برای دریافت اطلاعات تا آن زمان صبر کنند.بنابراین عمر طولانی یک مؤسسه به دوره های زمانی مساوی کوتاه تر، معمولاً یک ساله، تقسیم می شود و برای هر دوره گزارش های مالی جداگانه ای ارائه می گردد. به این دوره های زمانی اصطلاحاً دوره یا دوره مالی حسابداری می گویند.

هر دوره مالی را که برابر یک سال کامل باشد سال مالی می گویند. انطباق سال مالی با سال تقویمی  اجباری و الزامی نیست.گزارش‌های مالی صادرشده از سوی شرکت به بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت مانند سه‌ماهه و یک‌ساله تقسیم می‌شود تا بهره‌ برداران شرکت بتوانند اطلاعات موردنیاز خود را از آن‌ها برداشت کنند.

فرض واحد اندازه‌گیری

در گزارشگری مالی رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری بر حسب پول اندازه گیری و بیان می شود. هرگونه اطلاعی که لازم باشد مشخصاً در متن صورت های مالی آورده شود باید برحسب واحد پول قابل اندازه گیری باشد.

چنانچه این اندازه گیری امکانپذیر نباشد، راه حل دیگر برای گزارش اطلاعات مربوط یادداشت های همراه صورت های مالی است. در ابتدای شروع کار واحد اندازه‌گیری حسابداری که همان واحد پول است مشخص می‌شود و تمامی صورت‌های مالی بر مبنای آن واحد پول صادر می‌شوند.

فرض تعهدی

این فرض بر تحقق درآمد، تحمل هزینه و تطابق دقیق هزینه ها با درآمدهای شناسایی شده، تاکید دارد. بر اساس فرض تعهدی تمامی هزینه‌ها و درآمدها به‌محض شناسایی و تحقق و بدون توجه به زمان وصول آن‌ها باید ثبت شوند.

فرض تعهدی یکی از زیربنائی ترین و مهمترین مفروضات حسابداری است. توسعه و گسترش حسابداری تا حد زیادی مدیون این فرض است.

بر اساس فرض تعهدی درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمیل، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوطه، شناسائی و ثبت می شوند. اغلب در متون حسابداری بجای عبارت فرض تعهدی از عبارت مبنای تعهدی استفاده می‌شود.